Wat verstaan we onder… ambidextrie?

In het kader van leiderschap in het onderwijs verwijst ambidextrie naar het vermogen van schoolleiders om twee schijnbaar tegengestelde taken of strategieën tegelijkertijd effectief te managen. Dit betekent dat een leider zowel kan zorgen voor continuïteit en stabiliteit in de dagelijkse schoolvoering (exploitatie) als voor innovatie, verandering en vernieuwing (exploratie) om de school verder te ontwikkelen. Ambidextere leiders zijn flexibel, kunnen schakelen tussen routine en vernieuwing, en weten balans te vinden tussen korte- en langetermijndoelen. Dit is cruciaal om een school duurzaam te laten groeien en tegelijk in te spelen op veranderende onderwijsbehoeften

Wat verstaan we onder… ambigue figuur?

Een ambigue figuur is een afbeelding die op meerdere manieren geïnterpreteerd kan worden, waardoor het brein soms twee verschillende beelden tegelijk ziet. Het begrip “ambigue” betekent letterlijk dubbelzinnig. Deze figuren bevatten visuele elementen die meer dan één betekenis kunnen hebben en de waarneming kan wisselen tussen de mogelijke interpretaties. Ambigue figuren worden vaak gebruikt in psychologie en kunst om waarneming, aandacht en cognitieve processen te bestuderen. Voorbeelden zijn de Necker-kubus, het klassieke jonge/oude vrouw-illusie en de konijn/duif-illusie. Ze laten zien dat waarneming subjectief is en dat het brein actief interpreteert wat het ziet.

Wat verstaan we onder… analytisch leren?

Een analytische aanpak is een manier van leren waarbij leerlingen informatie en problemen systematisch en stapsgewijs onderzoeken. In plaats van alles tegelijk te bekijken, verdelen zij complexe onderwerpen in kleinere onderdelen en bestuderen deze afzonderlijk om inzicht te krijgen. De nadruk ligt op redeneren, logica en het begrijpen van oorzaak-gevolgrelaties. Leerlingen ordenen en analyseren informatie kritisch, zodat ze diepgaand begrip ontwikkelen. De leraar ondersteunt het proces door uitleg, voorbeelden en analysetools te bieden. Door deze gestructureerde en doordachte aanpak leren leerlingen niet alleen feiten, maar ook hoe ze problemen logisch kunnen oplossen en verbanden kunnen zien.

Wat verstaan we onder… activatieniveau?

Psychologen verstaan onder activatieniveau de mate van alertheid, opwinding of fysiologische en mentale paraatheid van een persoon. Het beïnvloedt hoe goed je je aandacht kunt richten, informatie verwerken en reageren op prikkels. Een te laag activatieniveau kan leiden tot slaperigheid, desinteresse of passiviteit, terwijl een te hoog activatieniveau kan zorgen voor spanning, stress of overprikkeling. Het optimale activatieniveau verschilt per persoon en taak: voor complexe taken is vaak een gematigd niveau effectief, terwijl voor eenvoudige, routineuze taken een hoger activatieniveau kan helpen om gemotiveerd en alert te blijven.

Slimme meisjes – PISA

PISA is de afkorting voor Programme for International Student Assessment. Het is een internationaal vergelijkend onderzoek dat de vaardigheden en kennis in natuurwetenschappen, lezen en wiskunde van 15-jarigen test. Ongeveer 95 landen doen mee met PISA-2025. Het onderzoek staat onder toezicht van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling, de OESO.

In een internationaal vergelijkend rapport worden onderwijssystemen en prestaties van landen met elkaar vergeleken. Deze informatie is waardevol voor het verklaren van verschillen in prestaties tussen groepen leerlingen en/of landen. Op deze manier kan men leren van elkaars sterke en zwakke punten. Elke drie jaar worden de kennis en vaardigheden van leerlingen getoetst.

Slimme meisjes – Conventies

Met conventies bedoelen we in deze context een algemeen aanvaarde gewoonte of manier van doen. Deze conventies bepalen vaak hoe mensen zich horen te gedragen in bepaalde situaties. Je kunt daarbij denken aan bepaalde gewoonten in het sociale verkeer. In Nederland is het bijvoorbeeld een algemene gewoonte dat je iemand een hand geeft als je je voorstelt. In de schoolsituatie zijn er ook allerlei uitgesproken en onuitgesproken gewoontes die binnen een bepaalde groep gelden.

Slimme meisjes – Attributies

Het woord attributies wordt gebruikt om te omschrijven waar iemand een oorzaak voor gedrag of een gebeurtenis aan toeschrijft. Er kan onderscheid gemaakt worden tussen extern attribueren en intern attribueren. Extern attribueren betekent de oorzaak buiten jezelf leggen. Intern attribueren betekent de oorzaak binnen jezelf zoeken.

Stel je voor dat een kind in het gangpad in de klas valt over de tas van een ander kind. Het kind dat valt kan dan zeggen “Dat komt omdat de tas van Jantje in de weg lag. Jantje had zijn tas moeten opruimen aan de kapstok.” In dit voorbeeld is er sprake van externe attributie. Als dit zelfde kind zegt over de aanleiding van de valpartij: “Oh, ik keek even niet goed uit”, dan is er sprake van intern attribueren.

Slimme meisjes – Didactisch coachen

Een leraar die didactisch coacht, draagt niet alleen kennis over, maar begeleidt leerlingen ook in hun leerproces zodat ze een actieve rol als leerder gaan innemen. De leraar geeft niet alleen instructie, maar zorgt bijvoorbeeld door het stellen van goede vragen dat de leerling zelf gaat nadenken over de leerinhouden en over de eigen rol in het leerproces.

Voorbeelden daarvan zijn: ‘Wat heb je gedaan om zelf tot een antwoord te komen?’ en ‘Hoe kun je om hulp vragen?’. Het kunnen ook vragen zijn die gaan over de inhoud van verworven kennis waardoor de leerling leert om informatie op waarde te schatten.

Bij didactisch coachen hoort ook het geven van goede feedback zodat de leerling kan zien: ‘Dit kan ik nu al, dit is de volgende stap in kennis en vaardigheden die ik kan ontwikkelen’ en ‘Als ik het zo aanpak, dan neemt de kans toe dat ik het leerdoel goed bereik’.

Slimme meisjes – Deepdive Gifted Girls: Samen bouwen aan de toekomst

In deze deepdive vertelt Tania Gevaert over hoe je slimme meiden (in de puberteit) kunt ondersteunen in hun ontwikkeling naar een succesvolle loopbaan. Tania Gevaert is psychotherapeut, onderwijstrainer en ECHA-specialist in Gifted Education. Als directeur van het Vlaamse Expertisecentrum Samen Slimmer Groeien en co-stichter van het Steunpunt Onderpresteren vzw, is zij dagelijks actief op de werkvloer met kind, gezin, jongere en leerkracht. Ze ontwikkelt trainingen op maat, voert praktijkonderzoek uit en schrijft boeken.

Slimme meisjes – Deepdive Bright Girls: Empowering Exceptional Minds

Deze Engelstalige deepdive is Nederland ondertiteld.

In deze deepdive vertelt Debbie Troxclairover de unieke karakteristieken, uitdagingen en ondesteuningsstrategieënvoor briljante, (hoog)begaafde meisjes.Debbie Troxclair is associate professor aan Lamar State University (Texas, USA). Debbie ontwikkelde het online masterprogramma over begaafdheid voor Lamar. Ze was jarenlang supervisor voor onderwijsprogramma’s voor begaafde leerlingen.

In de loop der jaren heeft zij diverse publicaties gehad onder andere in Gifted Child Today, Journal of the Louisiana Reading Association, Roeper ReviewenParenting for High Potential.Debbie is actief lid van The Texas Association forthe Gifted, de World Council for Gifted and Talented Children (CEC) Tag Divisionen The National Association for Gifted Children.