Wat verstaan we onder… Taxonomie van Marzano en Kendall?

De taxonomie bestaat uit drie kerncomponenten: het cognitieve systeem, het kennisdomein en het zelfsysteem. Het cognitieve systeem betreft denkprocessen zoals onthouden, begrijpen, analyseren en toepassen van kennis. Het kennisdomein omvat verschillende soorten kennis die leerlingen kunnen verwerven, waaronder feiten, mentale procedures en psychomotorische vaardigheden. Het zelfsysteem richt zich op het gedrag van leerlingen tijdens het leerproces, zoals motivatie, het stellen van doelen, bewaking van het leerproces en reflectie op eigen strategieën en emoties. De taxonomie dient als raamwerk voor curriculumontwerp, waarbij leerdoelen systematisch worden benaderd.

Wat verstaan we onder… Talentontwikkelingsmodel van Subotnik?

Het Talentontwikkelingsmodel van Subotnik beschrijft hoe hoogbegaafde of talentvolle individuen hun potentieel kunnen omzetten in concrete prestaties. Het model benadrukt dat aanleg alleen niet voldoende is; persoonlijke factoren zoals motivatie, doorzettingsvermogen, interesses en zelfregulatie zijn essentieel. Daarnaast spelen omgevingsfactoren een belangrijke rol, zoals steun van ouders, leraren en mentoren en toegang tot uitdagende leeromgevingen. Het proces begint bij het herkennen van het aangeboren potentieel, dat vervolgens wordt ontwikkeld door de combinatie van persoonlijke inzet en een stimulerende omgeving. Uiteindelijk leidt dit tot daadwerkelijke prestaties en succes, waardoor talent volledig tot bloei kan komen.

Wat verstaan we onder… taakinitiatie?

Taakinitiatie is het vermogen van een leerling om zelfstandig te beginnen aan een taak of opdracht, zonder dat daar steeds aan herinnerd of aangestuurd moet worden. Het gaat om de eerste stap zetten: weten wat er gedaan moet worden, de taak starten en de benodigde handelingen uitvoeren. Taakinitiatie is een belangrijke executieve functie, omdat het invloed heeft op productiviteit, zelfstandigheid en het leren van de leerling. Problemen met taakinitiatie kunnen leiden tot uitstelgedrag, passiviteit of afhankelijkheid van de leerkracht voor aansturing.

Wat verstaan we onder… systeemlagen van Bronfenbrenner?

De systeemlagen van Bronfenbrenner laten zien dat de ontwikkeling van een kind wordt beïnvloed door meerdere omgevingsniveaus. Het microsysteem omvat directe relaties, zoals gezin, school en vrienden, die dagelijkse interacties bepalen. Het mesosysteem beschrijft de verbanden tussen deze microsystemen, bijvoorbeeld de samenwerking tussen ouders en leerkrachten. Het exosysteem beïnvloedt het kind indirect, zoals het werk van ouders of gemeentelijk beleid. Het macrosysteem omvat cultuur, waarden en wetten, terwijl het chronosysteem rekening houdt met tijd en levensveranderingen, zoals verhuizing of technologische ontwikkelingen. Samen tonen deze lagen dat een kind groeit binnen een complex netwerk van invloeden.

Wat verstaan we onder… systemisch denken/ecologisch perspectief?

Systemisch denken is een manier van kijken waarbij gedrag, problemen of ontwikkeling van een persoon niet los worden gezien, maar in samenhang met het grotere geheel. In de pedagogiek en psychologie betekent dit dat een kind bijvoorbeeld niet alleen individueel wordt beoordeeld, maar ook in relatie tot het gezin, de klas en de bredere omgeving. Alles staat in verbinding: gedrag, interacties en patronen beïnvloeden elkaar voortdurend. Door systemisch te denken, kunnen professionals beter begrijpen waarom bepaalde problemen ontstaan en hoe ze duurzaam kunnen worden aangepakt. Het helpt om niet alleen symptomen te behandelen, maar ook de onderliggende relaties en context te begrijpen.

Wat verstaan we onder… systematisch denken?

Systematisch observeren in het onderwijs betekent dat een leerkracht of begeleider op een gestructureerde, doelgerichte manier kijkt naar het gedrag, de ontwikkeling en het leerproces van een leerling. Het is meer dan zomaar opletten; er wordt vooraf bepaald wat, wanneer en hoe geobserveerd wordt. Bijvoorbeeld: concentratie tijdens een taak, sociale interacties in de klas of het gebruik van leerstrategieën. Systematisch observeren helpt om objectieve informatie te verzamelen, patronen te ontdekken, behoeften in kaart te brengen en beslissingen te nemen over begeleiding of onderwijsaanpassingen. Het is een belangrijk instrument om onderwijs op maat te kunnen bieden.

Wat verstaan we onder… systeem rond de leerling?

Met “het systeem rond de leerling” wordt bedoeld: alle mensen, groepen en omgevingen die invloed hebben op de ontwikkeling, het leren en het welzijn van een leerling. Het gaat dus niet alleen om de leerling zelf, maar om het hele netwerk eromheen. Denk aan gezin / thuissituatie, school, vrienden en leeftijdsgenoten, professionals en hulpverlening en de brede omgeving / maatschappij.

Wat verstaan we onder… symbioseovereenkomst?

In het onderwijs verwijst een symbioseovereenkomst naar een samenwerkingsovereenkomst tussen twee of meer scholen of onderwijsinstellingen, waarbij beide partijen elkaar versterken en van elkaars expertise, voorzieningen of faciliteiten gebruikmaken. Het idee is dat de scholen wederzijds profiteren, bijvoorbeeld door het delen van speciale programma’s, extra begeleiding, expertise in hoogbegaafdheid of faciliteiten zoals laboratoria of sportaccommodaties. Zo’n overeenkomst helpt scholen om beter en efficiënter onderwijs op maat te bieden aan hun leerlingen, zonder dat iedere school alle voorzieningen zelf volledig hoeft op te zetten.

Wat verstaan we onder… summatief?

Summatief toetsen is een vorm van evaluatie die gericht is op het beoordelen van het eindniveau van een leerling na een bepaalde instructieperiode of leertraject. Het primaire doel is vaststellen wat een leerling heeft geleerd en in welke mate leerdoelen zijn behaald. Resultaten worden vaak uitgedrukt in cijfers, punten of kwalificaties en hebben invloed op beslissingen zoals doorstroom, diploma of overgang. Voorbeelden zijn eindtoetsen, examens, tentamens en afsluitende projecten. In tegenstelling tot formatieve toetsen, die bedoeld zijn om het leerproces te ondersteunen en feedback te geven, ligt bij summatief toetsen de nadruk op evaluatie en verantwoording van behaalde prestaties.

Wat verstaan we onder… stressnetwerk?

Het stressnetwerk is een complex systeem van hersengebieden, hormonen en zenuwbanen dat betrokken is bij het herkennen, verwerken en reguleren van stress. Belangrijke onderdelen zijn onder andere de hypothalamus, hypofyse, amygdala en prefrontale cortex, die samen de productie van stresshormonen zoals cortisol en adrenaline beïnvloeden. Het netwerk coördineert lichamelijke en gedragsmatige reacties, zoals verhoogde hartslag, alertheid en vecht- of vluchtreacties en helpt het lichaam terug te keren naar een evenwichtstoestand na stress. Door deze functies speelt het stressnetwerk een cruciale rol in het overleven, het aanpassen aan bedreigingen en effectief omgaan met uitdagende situaties.