Er is sprake van een zwaarbelaste groep als er bijvoorbeeld veel leerlingen in een groep zitten die op een of meerdere ontwikkelingsgebieden veel intensieve ondersteuning nodig hebben. Maar zwaarbelast kan ook verwijzen naar de pedagogische samenstelling van de groep waarin de interactie tussen leerlingen onderling een zeer groot beroep doet op het pedagogische en/of organisatorische vermogen van de leraar.

Door deze zware belasting heeft de leraar dan minder kansen en gelegenheid om leerlingen individueel meer aandacht te geven. Daarbij ontstaat er een dilemma met betrekking tussen dat wat maximaal wenselijk is voor een leerling en dat wat maximaal haalbaar is in de gegeven context.

Het begrip paradigma verwijst naar een verzameling van theorieën die verschijnselen in de praktijk kunnen verklaren of die in de praktijk het handelen onderbouwen. In het huidige onderwijskundige paradigma ligt er een groot accent op zelfregulatie, leren creatief te denken en tot oplossingen te komen, samen werken, eigen initiatief et cetera.

Het medisch model denken komt, zoals de term al zegt, uit de medische wetenschap. Daarin staat het precies verklaren van een probleem en op grond daarvan het kunnen labelen van een probleem centraal voordat er tot handelen overgegaan kan worden.
In het onderwijs aan leerlingen met kenmerken van (hoog)begaafdheid leidt deze aanpak tot een sterke behoefte aan de formele identificatie van begaafdheid voordat er aanpassingen in de leerstof aangeboden worden.

Begaafdheid wordt niet gediagnosticeerd maar geïdentificeerd. Diagnosticeren is voorbehouden aan situaties waarbij er mogelijk sprake is van een leer- of ontwikkelingsstoornis. Identificeren gaat over het herkennen van een verzameling kenmerken en eigenschappen die samen naar een bepaalde vorm van gedrag of aanleg verwijzen, in dit geval mogelijke (hoog) begaafdheid. In het onderwijs wordt ook wel gesproken over “schooldiagnostiek”. Dat betreft het proces waarbinnen de schoolse context en binnen de bevoegdheden van een leraar geobserveerd wordt in hoeverre gedrag en resultaten van een leerling passen bij een specifiek beeld, bijvoorbeeld (hoog)begaafdheid.

Als leerlingen zelfregulerend leren dan stellen ze zelf hun doelen, selecteren ze zelf welke taken en opdrachten passend zijn om de gekozen doelen te behalen en organiseren zij hun eigen handelen zodanig dat dit ook realistisch en haalbaar is. Om dit te kunnen doen is de ontwikkeling van metacognitie (op een reflecterende wijze kunnen kijken naar je eigen (leer)gedrag) een eerste vereiste. Vervolgens is het meer in het algemeen kunnen reguleren van het eigen gedrag vereist en pas als dat goed is ontwikkeld kunnen leerlingen ook zelfregulerend leren.

Onder het funderend onderwijs verstaan we zoals het basis als het voortgezet onderwijs waarin het fundament wordt gelegd voor het verdere leren en ook voor het latere functioneren in de samenleving.

Psychologische identificatie is het vergroten van gevoelens van eigenwaarde door zich te vereenzelvigen met een persoon van aanzien. Met andere woorden: identiteit ontwikkelen mensen in interactie met anderen en daarbij is het relevant dat er betekenisvolle anderen zijn in je omgeving waaraan een mens zich kan spiegelen en waarvan je ook kunt denken: “zo zou ik ook graag willen zijn” of “dat zou ik ook graag willen snappen of kunnen”.

Er zijn grofweg twee typen toetsen: summatieve toetsen waarbij de resultaten min of meer leiden tot een opsomming van wat de leerling weet en bereikt heeft; en formatieve toetsen waarmee we in beeld brengen wat een leerling (nog) te leren heeft, hoe dit bereikt kan worden. En waarbij de antwoorden handvatten geven op tot een bij de leerling passend aanbod en aanpak te komen.

In deze deepdive vertelt Ilse Wassenaar, bovenschools specialist begaafdheid bij AWBR en leerkracht Denklab, hoe je verrijkingsprojecten kunt beoordelen.

In deze deepdive vertelt Ilse Wassenaar, bovenschools specialist begaafdheid bij AWBR en leerkracht Denklab, hoe je verrijkingsprojecten kunt ontwikkelen.