Brochure Peuters met een ontwikkelingsvoorsprong

In deze brochure over peuters met een ontwikkelingsvoorsprong geven en vragen we aandacht voor het gegeven dat er nu eenmaal kinderen zijn die al heel jong laten zien dat zij mogelijk kenmerken van een ontwikkelingsvoorsprong hebben en dat we door daarop aan te sluiten die ontwikkeling al voor de basisschool kunnen bevorderen.

We willen echter wel met klem benadrukken dat niet ieder kind die ontwikkelingsvoorsprong al heel vroeg laat zien. Dat komt omdat de omstandigheden waaronder kinderen groot worden per gezin verschillen en ook de invloed van kinderdagverblijf, gastouders en peuterspeelzaal heel groot is (Van Tricht, 2024). Aanleg en ontwikkeling hebben beide een grote invloed op wat je kunt zien.

Inhoud van deze brochure

In deze brochure bespreekt Ragnild Zonneveld eerst de achtergrondkennis: de ontwikkeling van peuters en jonge kinderen in het algemeen. Ook licht ze het begrip ontwikkelingsvoorsprong toe. Deze achtergrondkennis is van belang om de praktijk en uitdagingen van peuters met een ontwikkelingsvoorsprong te begrijpen: dit komt daarna aan bod. Ze kijkt naar het waarom en hoe van signaleren, observeren en testen. Ook bespreekt ze het belang van een uitdagende omgeving en wat daarin belangrijke aandachtspunten zijn. Ten slotte is er aandacht voor peuters in het onderwijs en in peergroups.

Deze brochure sluit aan op onze brochure Jonge kinderen met kenmerken van begaafdheid.

Video’s en praktische tips

De deepdives zijn deze keer verzorgd door Esther Grit en Liesbet Gommans. Esther gaat in op het aanbod dat in een peutergroep geboden kan worden. Liesbet Gommans bespreekt hoe je stimulerend kunt signaleren. Lilian van der Poel verzorgde concrete tips voor medewerkers op peuterspeelzalen en leraren groep 1-2; Esther Wanschers geeft tips voor medewerkers op consultatiebureaus.

Samenvatting, feiten en veelgestelde vragen

Op onze website vind je daarbij in de kennisbank ook een bestand met daarin 10 veelgestelde vragen (en antwoorden), een bestand met 10 feiten over slimme peuters, een snel leesbare samenvatting van de brochure en een korte animatievideo die je kunt delen met ouders en collega’s waarin we het thema uit de brochure in twee minuten toelichten.

Publicatie

Brochure Differentiatie

Deze brochure gaat over differentiatie voor cognitief sterke leerlingen, een wat bredere doelgroep dus dan alleen de leerlingen met kenmerken van begaafdheid. Differentiatie wordt in het hele onderwijs gezien als een basisbehoefte om tegemoet te kunnen komen aan de onderlinge verschillen tussen leerlingen (Bakx et al., 2021).

Scholen zijn vrij om te kiezen hoe zij vorm willen en kunnen geven aan differentiatie. De spagaat is dat elke leraar zoveel mogelijk tegemoet wil komen aan wat elke leerling nodig heeft, maar dat er heel veel verschillende omstandigheden zijn die van invloed zijn op hoe er dan aan de leerling tegemoet gekomen kan worden.

Convergente en divergente differentiatie

In deze brochure onderscheiden de auteurs twee vormen van differentiatie: convergente en divergente differentiatie. Onderzoek toont aan dat juist cognitief sterke leerlingen het meest kunnen profiteren van divergentie differentiatie (Bakx et al., 2021).
Differentiatie kan ook nog weer wat breder opgepakt worden dan in deze brochure nu heel specifiek wordt gedaan. Er kan waar het leerlingen betreft met kenmerken van begaafdheid ook gedacht worden aan verschillende vormen van een versneld leerstofaanbod of aan verschillende organisatievormen, bijvoorbeeld peergrouponderwijs. Maar ook hierbij geldt dat scholen wel de vrijheid moeten hebben om te beoordelen welke vorm dan aansluit op wat hun visie op goed onderwijs is en op wat er binnen hun organisatie mogelijk is.

Diversiteit aan bronnen

In deze brochure hebben we net als anders van een grote diversiteit aan bronnen gebruikgemaakt. Sommige bronnen hebben een wetenschappelijke achtergrond, andere bronnen hebben een meer praktijkgerichte achtergrond. De informatie uit deze brochure heeft daarmee wortels in de wetenschap en in de praktijk.

Video’s en praktische tips

Natuurlijk is het hoofdartikel over differentiatie ook in deze brochure weer aangevuld met praktische tips voor zowel het po als vo en hebben we verschillende educatieve professionals geïnterviewd over het thema differentiatie. De deepdives zijn deze keer gemaakt door Eleonoor van Gerven.

Publicatie

Brochure Ouder zijn van een hoogbegaafd kind: opvoeden, ondersteuning en onderwijs

In de multimediale brochures van het Kenniscentrum Hoogbegaafdheid belichten we telkens een ander thema. Het centrale thema van deze multimediale brochure is het ouder zijn van een hoogbegaafd kind: opvoeden, ondersteuning en onderwijs.

In deze brochure komt een heel diverse groep van auteurs aan het woord, die ieder vanuit hun eigen perspectief een bijdrage hebben geleverd. Sommige thema’s die nu aan bod komen, hebben ook al een ‘eigen’ brochure gehad, of zullen we in de toekomst uitgebreider aansnijden.
We hopen dat we door deze verschillende thema’s en invalshoeken een bijdrage kunnen leveren voor ouders en onderwijs- en zorgprofessionals wat betreft de opvoeding van en het onderwijs aan kinderen met kenmerken van begaafdheid. In deze brochure hebben de auteurs net als anders van een grote diversiteit van bronnen gebruikgemaakt.

Sommige bronnen hebben een wetenschappelijke achtergrond, andere bronnen hebben een meer praktijkgerichte achtergrond. De informatie uit deze brochure heeft daarmee wortels in de wetenschap en in de praktijk. En de lezer zal ontdekken dat er vele perspectieven naast elkaar bestaan.

Artikelen

  • Het kiezen van een goede school
  • Het belang van een goede samenwerking
  • Wanneer trek je aan de bel?
  • Onderzoek bij vermoeden van hoogbegaafdheid
  • Wel of niet naar de plusklas
  • Het belang van peercontacten voor ouders van begaafde kinderen
  • Aandacht voor de voorsprong
  • Samenwerking vanuit Gezin Centraal
  • De start van een zoektocht naar passend onderwijs!
  • Alleen ga je sneller, maar samen kom je verder
  • Samen een plan maken, samen doen
  • Mijn kleinkind is hoogbegaafd!
  • Koepel Hoogbegaafdheid

Publicatie

Print of lees online

De multimediale brochures van het Kenniscentrum Hoogbegaafdheid kun je zowel printen als online lezen.
Wanneer je een print maakt van de brochure, kun je de video’s bekijken door met je mobiele telefoon of tablet de QR-code van de video te scannen. Je vindt alle video’s ook online in onze Kennisbank. Wanneer je kiest voor online lezen en video’s bekijken vind je alle informatie (artikel, tips en video’s) bij elkaar in de multimediale brochure.

Brochure Peergrouponderwijs

In de multimediale brochures van het Kenniscentrum Hoogbegaafdheid belichten we telkens een ander thema. Het centrale thema van deze multimediale brochure is ‘Peergrouponderwijs.

Peergrouponderwijs biedt voor leerlingen met kenmerken van (hoog)begaafdheid de ruimte om die sociale betekenis van het onderwijs te leren herkennen. Dat gaat alleen niet vanzelf, daar moeten we wél wat voor doen … en daar gaat deze brochure over.

Interviews

In deze brochure zijn net als anders weer verschillende interviews opgenomen waarin betrokkenen vanuit hun eigen perspectief vertellen hoe zij aankijken tegen peergrouponderwijs en wat het voor hen betekent om dit te organiseren en verzorgen. Er is ook een ouder aan het woord die vanuit de persoonlijke ervaringen van hun kind vertelt hoe belangrijk peers zijn en aansluiting met andere kinderen. Peergrouponderwijs biedt daar zoals gezegd heel veel verschillende mogelijkheden voor. Minka Dumont geeft tips hoe leraren kunnen differentiëren en waar je rekening mee kunt houden als je zelf peergrouponderwijs wilt starten. Anja de Groot maakte deze keer de tips voor ouders.

Deepdives

De deepdives komen van Ilse Wassenaar en Quen van Meer. Ilse beschrijft hoe je zelf als leraar uitdagende taken kunt ontwikkelen die geschikt zijn voor peergrouponderwijs. Quen beschrijft hoe peercontact bijdraagt aan het functioneren en welbevinden van leerlingen met kenmerkenvan (hoog)begaafdheid.

Publicatie

Print of lees online

De multimediale brochures van het Kenniscentrum Hoogbegaafdheid kun je zowel printen als online lezen.

Wanneer je een print maakt van de brochure, kun je de video’s bekijken door met je mobiele telefoon of tablet de QR-code van de video te scannen. Je vindt alle video’s ook online in onze Kennisbank. Wanneer je kiest voor online lezen en video’s bekijken vind je alle informatie (artikel, tips en video’s) bij elkaar in de multimediale brochure.

Publicatie Dubbel bijzondere leerlingen

In de multimediale brochures van het Kenniscentrum Hoogbegaafdheid belichten we telkens een ander thema. Het centrale thema van deze multimediale brochure is ‘Dubbel bijzondere leerlingen’.

Dubbel bijzondere leerlingen zijn de afgelopen tien jaar in toenemende mate in de belangstelling komen te staan. Het zijn kinderen wier gedrag niet altijd eenvoudig te verstaan is. Dat we het gedrag van deze leerlingen soms moeilijk kunnen verstaan komt niet doordat deze leerlingen moeilijk zijn. Onze moeite om hen goed te verstaan heeft als oorzaak dat we zelf vaak nog zoekend zijn naar informatie over de achtergronden van dit gedrag en de kansen om passende interventies te ontwikkelen. Onze eigen handelingsverlegenheid zegt dus minstens even veel over de uitdaging om voor deze leerlingen tot passend onderwijs te komen als de kenmerken van de leerling voor wie we dat passende onderwijs willen vormgeven.

De auteurs van de brochuretekst (Marielle Wittelings, Mare van Hooijdonk, Marjolijn van Weerdenburg, Anouke Bakx en Lianne Hoogeveen) maken duidelijk dat deze dubbel bijzondere leerlingen niet altijd eenvoudig te herkennen zijn en drukken de lezer daarom op het hart voorzichtig te zijn met een (te snel) oordeel of label. Evelien Okkinga geeft tips over hoogbegaafde leerlingen met ADHD, ASS, dyslexie en dyscalculie. We sluiten de brochure af met twee interviews. Specialist Charlotte Boon vertelt over hoe lastig het is om dubbel bijzonder leerlingen te herkennen en specialist Karin Bikker over goed kijken en denken in oplossingen.

Deze multimediale brochure bevat weer vele interessante video’s. Martin van Rooij interviewde Margriet Smit (gespecialiseerd in psychodiagnostiek), Marijke van der Pal (moeder van twee hoogbegaafde dochters), Patricia Versnel (begeleider onderwijs bij een samenwerkingsverband), Ron Gram (school- en leerlingbegeleider) en Tamara Catsburg (HB-coördinator en begeleider) over verschillende invalshoeken van het thema dubbel bijzondere leerlingen. De deepdives zijn deze keer gemaakt door Annemieke Weterings-Helmons. Ze gaat in op twee thema’s: het ontwikkelen van maatwerkinterventies en het risico van misdiagnoses als er in een eerder stadium van interventies misdidactiek heeft plaatsgevonden.

Deze brochure is een samenvoeging van de twee brochures over dubbel bijzondere leerlingen van het voorjaar van 2023, aangevuld met korte videoclips, deepdives en interviews. We hopen met deze hernieuwde uitgave het denken en werken met dubbel bijzondere leerlingen weer een volgende impuls te kunnen geven.

Publicatie

Print of lees online

De multimediale brochures van het Kenniscentrum Hoogbegaafdheid kun je zowel printen als online lezen.

Wanneer je een print maakt van de brochure, kun je de video’s bekijken door met je mobiele telefoon of tablet de QR-code van de video te scannen. Je vindt alle video’s ook online in onze Kennisbank. Wanneer je kiest voor online lezen en video’s bekijken vind je alle informatie (artikel, tips en video’s) bij elkaar in de multimediale brochure.

Publicatie Kansengelijkheid: Alle kansen om te leren

In de multimediale brochures van het Kenniscentrum Hoogbegaafdheid belichten we telkens een ander thema. Het centrale thema van deze multimediale brochure is ‘Kansengelijkheid’.

Het Kenniscentrum Hoogbegaafdheid heeft als standpunt dat álle kinderen in Nederland, ongeacht hun afkomst (sociaal-economische status, huidskleur of migratieachtergrond) en/of hun capaciteiten het recht hebben om zich te kunnen ontwikkelen. Een vrije toegang tot passend onderwijs is daarvoor erg belangrijk. Daarmee neemt het Kenniscentrum Hoogbegaafdheid stelling in de discussie over kansengelijkheid en passend onderwijs. Dat willen we ook met deze brochure duidelijk maken.

Publicatie

Print of lees online

De multimediale brochures van het Kenniscentrum Hoogbegaafdheid kun je zowel printen als online lezen.

Wanneer je een print maakt van de brochure, kun je de video’s bekijken door met je mobiele telefoon of tablet de QR-code van de video te scannen. Je vindt alle video’s ook online in onze Kennisbank. Wanneer je kiest voor online lezen en video’s bekijken vind je alle informatie (artikel, tips en video’s) bij elkaar in de multimediale brochure.

Publicatie De sociale en emotionele ontwikkeling van hoogbegaafde leerlingen

In de multimediale brochures van het Kenniscentrum Hoogbegaafdheid belichten we telkens een ander thema. Het centrale thema van deze multimediale brochure is ‘De sociale en emotionele ontwikkeling van hoogbegaafde leerlingen’.

Het is een vooroordeel dat (hoog)begaafde kinderen sociaal en emotioneel achterlopen bij hun leeftijdgenoten of dat zij op zijn minst toch wel problemen hebben met hun sociale en emotionele functioneren. Er is geen wetenschappelijk onderzoek dat bewijst dat dit voor al deze kinderen geldt. Het merendeel van de onderzoeken toont dat de sociale en emotionele ontwikkeling van deze kinderen net zo stevig of kwetsbaar is als die van alle andere kinderen. Er zijn kinderen die voorlopen in hun sociale en emotionele functioneren, maar er zijn ook kinderen die zich leeftijdsadequaat ontwikkelen. Er zijn kinderen die problemen hebben op dit gebied, maar er zijn er ook voor wie dit helemaal niet geldt.

Ragnild Zonneveld schreef de tekst voor deze brochure. Zij belicht vanuit een breed perspectief de sociale en emotionele ontwikkeling van kinderen met kenmerken van begaafdheid. Ze geeft daarin een genuanceerd beeld van wat we weten op grond van zowel wetenschappelijk inzicht als vanuit een meer praktijkgerichte context. Krista Heins verzorgde deze keer de tips voor ouders en verzorgers. Ze geeft eenvoudige handreikingen die ook meteen toepasbaar zijn en maar een beperkte inspanning vragen. Esther Wanschers leverde geeft praktische tips voor leraren.

Deze multimediale brochure bevat weer vele interessante video’s. Martin van Rooij interviewde Marije Zuidervaart (ambulant begeleider), Colette van den Hengel (orthopedagoog), Hanneke Naaktgeboren (ib’er) en Winny Bosch-Sthijns (orthopedagoog) over verschillende invalshoeken van het thema sociale en emotionele ontwikkeling. Bijzonder blij zijn we met de deepdivevideo’s van Debbie Troxclair. Zij behandelt het thema bibliotherapie in twee bijdragen: ‘Wat is het?’ en ‘Hoe kun je dit op school inzetten?’. Het zijn twee Engelstalige bijdragen die we voor de gelegenheid Nederlands ondertiteld hebben.

Publicatie

Print of lees online

De multimediale brochures van het Kenniscentrum Hoogbegaafdheid kun je zowel printen als online lezen.

Wanneer je een print maakt van de brochure, kun je de video’s bekijken door met je mobiele telefoon of tablet de QR-code van de video te scannen. Je vindt alle video’s ook online in onze Kennisbank. Wanneer je kiest voor online lezen en video’s bekijken vind je alle informatie (artikel, tips en video’s) bij elkaar in de multimediale brochure.