Wat verstaan we onder… cognitieve flexibiliteit?

Cognitieve flexibiliteit is het vermogen om het denken aan te passen aan nieuwe informatie, omstandigheden of perspectieven. Leerlingen die cognitief flexibel zijn, kunnen gemakkelijk wisselen tussen verschillende taken of denkwijzen en passen hun strategieën aan wanneer eerdere pogingen niet werken. Ze kunnen verschillende standpunten innemen, alternatieve oplossingen overwegen en creatief problemen oplossen. Bijvoorbeeld onderzoekt een leerling bij een wiskundeprobleem meerdere oplossingsmethoden en kiest een andere aanpak wanneer de eerste niet lukt. Cognitieve flexibiliteit stelt je in staat je denken aan te passen, wat essentieel is voor leren, probleemoplossing en het omgaan met veranderingen en onverwachte situaties.

Wat verstaan we onder… co-creatie?

Co-creatie in schoolbeleid betekent dat verschillende betrokkenen – zoals leraren, ouders, leerlingen en soms externe partners – samen deelnemen aan het ontwikkelen, vormgeven en verbeteren van beleid binnen een school. In plaats van dat beslissingen alleen top-down worden genomen door schoolleiding of bestuur, worden ideeën, inzichten en expertise van alle partijen benut om beleid te maken dat breed gedragen wordt en beter aansluit bij de behoeften van de schoolgemeenschap. Co-creatie bevordert betrokkenheid, eigenaarschap en samenwerking, en leidt vaak tot effectiever, gedragen en praktisch uitvoerbaar beleid dat de kwaliteit van onderwijs en ondersteuning voor leerlingen vergroot.

Wat verstaan we onder… coachende gespreksvoering?

Coachende gespreksvoering is een manier van communiceren waarbij de nadruk ligt op het ondersteunen van iemand in zijn of haar persoonlijke of professionele ontwikkeling. In plaats van advies te geven of oplossingen aan te reiken, helpt de coach de ander om zelf antwoorden en inzichten te ontdekken. Dit gebeurt door het stellen van open vragen, actief luisteren, feedback geven en soms korte reflecties. Het doel is dat de persoon verantwoordelijkheid neemt, doelen stelt, keuzes maakt en vaardigheden ontwikkelt om effectiever te handelen. Coachende gespreksvoering stimuleert zelfsturing, zelfvertrouwen en duurzame groei.

Registratie webinar Culturele responsiviteit

In het schooljaar 2025-2026 organiseert het Kenniscentrum Hoogbegaafdheid weer international webinars. Tijdens die webinars is Engels de voertaal. Deze webinars zijn bedoeld voor educatieve professionals en zorg- en hulpverleners die beschikken over een brede kennisbasis met betrekking tot hoogbegaafdheid, maar niet over de mogelijkheid beschikken om deel te nemen aan internationale in-person activiteiten zoals grote internationale congressen.

Op 29 oktober 2025 gaf Wendy Behrens het webinar Culturele responsiviteit.

Net als voor alle andere leerlingen is het voor begaafde leerlingen van cruciaal belang dat hun leraren betekenisvol reageren op hun educatieve behoeften. Als dat niet gebeurt zullen vooral begaafde leerlingen uit achterstandsmilieu’s en een niet-Nederlandstalige achtergrond niet de kansen krijgen waar zij vanuit een gelijkwaardigheidsbeginsel recht op hebben. De invloed van cultuur op het kunnen zien, begrijpen en betekenisvol reageren van educatieve behoeften van leerlingen is groot (Fugate et al, 2021). Culturele responsiviteit is noodzakelijk om begaafde leerlingen uit sociaal-economische achterstandsmileu’s en begaafde leerlingen met een niet-Nederlandstalige achtergrond te kunnen herkennen én passend onderwijs te bieden. Daarom worden in dit webinar een aantal voorwaarden besproken die bijdragen aan het vergroten van kansen op passend onderwijs aan deze specifieke groep leerlingen.

Wat verstaan we onder… capaciteitsdata?

Capaciteitsdata zijn de meetbare gegevens die inzicht geven in de cognitieve vaardigheden van een persoon. Ze worden verkregen via intelligentietests, subtests of andere gestandaardiseerde assessments en omvatten vaardigheden zoals verbaal redeneren, logisch denken, geheugen, verwerkingssnelheid en ruimtelijk inzicht. Door deze data te verzamelen, kunnen onderzoekers en professionals een cognitief profiel opstellen en relatieve sterktes en zwaktes in kaart brengen. Vaak worden de scores vergeleken met leeftijdsgenoten of normgroepen. Bijvoorbeeld kan een leerling hoog scoren op verbaal begrip maar gemiddeld op werkgeheugen, waardoor capaciteitsdata waardevolle informatie bieden voor begeleiding en onderwijsaanpassing.

Wat verstaan we onder… buitengewoon vs bijzonder onderwijs?

Buitengewoon onderwijs is bedoeld voor leerlingen die speciale ondersteuning nodig hebben vanwege leer-, ontwikkelings- of gedragsproblemen. De scholen passen het onderwijs aan zodat deze leerlingen ondanks hun uitdagingen optimaal kunnen leren. Voorbeelden zijn speciaal basisonderwijs of scholen voor leerlingen met een lichamelijke of verstandelijke beperking. Bijzonder onderwijs daarentegen richt zich op leerlingen die onderwijs volgen dat is gebaseerd op een specifieke levensbeschouwelijke, religieuze of pedagogische grondslag, zoals Montessori, Jenaplan of katholiek onderwijs. Het onderwijs is niet speciaal aangepast aan beperkingen, maar sluit aan bij de identiteit en waarden van de school en de ouders.

Wat verstaan we onder… brainwriting?

Brainwriting is een creatieve techniek om op gestructureerde wijze veel ideeën te genereren, waarbij deelnemers hun voorstellen schriftelijk vastleggen in plaats van mondeling te delen. Iedereen krijgt een probleem of vraag en noteert in een bepaalde tijd zijn of haar ideeën op papier. Vervolgens worden de vellen doorgegeven aan andere deelnemers, die bestaande ideeën kunnen aanvullen of nieuwe suggesties toevoegen. Dit proces wordt meerdere rondes herhaald, waardoor een rijke verzameling van ideeën ontstaat. Brainwriting stimuleert creativiteit, zorgt ervoor dat iedereen een gelijke kans krijgt om bij te dragen en voorkomt dat sociale druk of dominante deelnemers het proces beïnvloeden.

Wat verstaan we onder… bovenschoolse voorziening?

Een bovenschoolse voorziening in het onderwijs aan hoogbegaafde leerlingen is een speciale voorziening of programma dat meerdere scholen bedient, in plaats van één enkele school. Deze voorzieningen zijn bedoeld om hoogbegaafde leerlingen extra uitdaging, verdieping of versnelling te bieden die op hun eigen school niet mogelijk is. Voorbeelden zijn plusklassen, speciale onderzoeksprogramma’s, talentenprogramma’s of clusteronderwijs. Het doel is dat leerlingen hun cognitieve, creatieve of sociale talenten optimaal kunnen ontwikkelen, terwijl de reguliere schoolomgeving vaak te weinig mogelijkheden biedt om aan hun specifieke onderwijsbehoeften te voldoen.

Wat verstaan we onder… bovenbestuurlijke samenwerking?

Bovenbestuurlijke samenwerking in het onderwijs verwijst naar samenwerking tussen verschillende onderwijsbesturen of andere overkoepelende organisaties, vaak op regionaal of landelijk niveau. Het doel is krachten bundelen, expertise delen en efficiënter en effectiever onderwijs mogelijk maken voor een grotere groep leerlingen. Dit kan bijvoorbeeld gaan om gezamenlijke aanpak voor (hoog)begaafde leerlingen, speciale ondersteuningsvoorzieningen, professionalisering van personeel of het ontwikkelen van innovatief onderwijsbeleid. Bovenbestuurlijke samenwerking zorgt ervoor dat scholen niet ieder afzonderlijk alle voorzieningen hoeven te bieden, maar dat leerlingen en scholen profiteren van gedeelde kennis, middelen en voorzieningen.

Wat verstaan we onder… blended learning?

Blended learning is een onderwijsaanpak waarbij klassikaal leren en online leren worden gecombineerd. Hierbij volgt een leerling deels traditioneel face-to-face onderwijs op school en deels digitaal onderwijs via computers, tablets of andere online platforms. Het doel is om de voordelen van beide vormen te benutten: persoonlijke interactie en begeleiding op school én flexibiliteit, herhaling en maatwerk via digitale middelen. Blended learning maakt het mogelijk om leren meer te individualiseren, tempo aan te passen en leerlingen actief en zelfstandig te laten leren, terwijl ze toch de ondersteuning van een docent behouden wanneer dat nodig is.